Dach jest fundamentalną częścią każdego budynku. Pełni niezwykle ważną funkcję w budowie nieruchomości, niezależnie od jej typu czy przeznaczenia. Jest też pierwszą linią obrony przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi. Trzeba jednak pamiętać, że dach spełnia swoją funkcję wtedy, gdy jest wykonany starannie i zachowany jest w dobrej kondycji. Dachy można wykonać w bardzo różnej technologii. Od drewnianych, przez ceglane, blaszane po fotowoltaiczne. Dach solarny? Brzmi kosmicznie, ale dziś to coraz częściej wykorzystywana opcja, która jest czymś więcej niż po prostu panelami fotowoltaicznymi na dachu. Dachy nie są nieskończone i niestety, prędzej czy później będą wymagały naprawy. Nawet te regularnie konserwowane. Co w sytuacji, gdy nie mamy środków na naprawę i wymianę dachu? Jakie są opcje na dofinansowanie do wymiany dachu? Jakie programy funkcjonują? Z czego można skorzystać?
Wymiana dachu z eternitu – dofinansowanie do wymiany dachu ARiMR
Dofinansowanie do wymiany dachu jest przeznaczone między innymi dla właścicieli posesji, na których dachy pokryte są eternitem. Działania są prowadzone w ramach programu o oficjalnej nazwie „Program oczyszczania kraju z azbestu na lata 2009 – 2032„. Jest to program, który ma zachęcić właścicieli takich nieruchomości do wymiany dachu na dach z materiałów, które nie będą stanowiły zagrożenia dla otoczenia.
Dofinansowanie jest przeznaczone dla rolników – wsparcia udziela Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Rokrocznie nabór wniosków trwa od grudnia do połowy stycznia.
Zasady rządowego programu
Zasadniczo, za usunięcie eternitu z dachu, rolnik może dostać dofinansowanie nawet do 20 tysięcy złotych. Dotację ustala się ryczałtowo na poziomie 40 zł na każdy metr kwadratowy dachu. W programie ustalono również maksymalną powierzchnię dachu, za którą można otrzymać dofinansowanie. Jest to 500 metrów kwadratowych. O dofinansowanie można wnioskować wyłącznie elektronicznie. Aby złożyć wniosek, konieczne jest założenie konta na Platformie Usług elektronicznych ARiMR. Agencja fundusze pozyskuje z Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności.
Warunki, które należy spełnić by otrzymać dofinansowanie do wymiany dachu
Choć program funkcjonuje już od kilku lat, niektórzy nadal zastanawiają się jakie wymagania trzeba spełniać, aby starać się o dofinansowanie. Aby otrzymać środki z programu rządowego, należy być właścicielem lub współwłaścicielem budynku w którym ma być wymieniane poszycie dachu. O dofinansowanie może starać się osoba fizyczna. Rolnik, który chce starać się o dofinansowanie, musi posiadać ubezpieczenie społeczne rolników. Oczywiście konieczne jest również posiadanie numeru identyfikacyjnego producenta rolnego.
Wśród warunków dodatkowych wymienić należy między innymi fakt, że dofinansowanie udzielona się na przedsięwzięcie, które nie będzie jeszcze rozpoczęte. Prace można zacząć najwcześniej dzień po złożeniu wniosku. Co istotne, w bieżącej edycji, realizacja wymiany dachu nie może trwać dłużej niż rok od dnia zawarcia umowy o dofinansowanie. Co równie ważne nie może trwać dłużej niż do końca 31 grudnia 2025 roku. W przypadku programu rządowego, pokrycie dachu zawierającego azbest wymienia się w całości.
Wymiana dachu powinna odbywać się zgodnie z przepisami dotyczącymi wyboru projektów kwalifikujących się do wsparcia. Osoba składająca wniosek o dofinansowanie jest zobowiązana do zachowania efektów przeprowadzonego przedsięwzięcia przez co najmniej trzy lata od daty podpisania umowy o wsparcie finansowe. Wnioskodawca otrzymuje dofinansowanie po zrealizowaniu wymiany dachu.
Przyznawanie dofinansowania – kryteria przyznawania
Zastosowano dwa kryteria, które mają na celu promowanie i wpływają na priorytetową ocenę wniosków o przyznanie dotacji. W przypadku rolnika starającego się o wsparcie finansowe, mieszkającego w gminie o wysokim poziomie bezrobocia, może on otrzymać dodatkowo 3 punkty. Ponadto, szczególnie zachęcani są młodzi rolnicy, czyli ci, którzy urodzili się po 31 grudnia 1982 roku. W takiej sytuacji przysługuje im 5 punktów.
Priorytetowo zostaną rozpatrzone wnioski tych kandydatów, których projekty uzyskają największą liczbę punktów. Warto jednak zauważyć, że brak spełnienia któregokolwiek z kryteriów premiujących nie skutkuje automatycznym odrzuceniem wniosku z dalszej oceny, co oznacza, że istnieje nadal szansa na uzyskanie dotacji.
Dofinansowania z innych programów
Co roku Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) prowadzi kolejne edycje „Ogólnopolskiego programu finansowania usuwania materiałów zawierających azbest”. Beneficjentami tego programu są gminy, związki międzygminne i powiaty, które działają na rzecz właścicieli lub posiadaczy nieruchomości na ich terenie. Na rok 2024, w ramach naboru, przewidziano bezzwrotne dotacje w wysokości 100 milionów złotych.
W przypadku właścicieli domów jednorodzinnych, lokalne programy usuwania azbestu i materiałów azbestowych są prowadzone przez gminy lub miasta. Te programy zapewniają darmowy odbiór, wywóz oraz utylizację płyt eternitowych. To właśnie za te działania miasta i gminy otrzymują dofinansowanie z NFOŚiGW poprzez wojewódzkie oddziały. Jednostki samorządu terytorialnego mogą także pozyskać środki na usuwanie azbestu innymi ścieżkami finansowymi. Wymianę dachu z azbestu na nowy można uwzględnić w ramach ulgi termomodernizacyjnej, co umożliwia odliczenie kosztów od podatku dochodowego.
Lokalne programy dofinansowania do wymiany dachu
Każdy posiadacz nieruchomości z dachem z eternitu powinien niezwłocznie przystąpić do jego usuwania. Demontaż płyt eternitowych należy przeprowadzić we własnym zakresie i na własny koszt. Następnie należy umieścić je w szczelnie zapakowanym stosie owiniętym folią. Zaleca się umiejscowienie stosu możliwie blisko wjazdu na teren nieruchomości, ułatwiając tym samym załadunek na samochód ciężarowy.
Gminy, w ramach swoich programów usuwania azbestu, są zobowiązane do przyjmowania, transportu i utylizacji materiałów azbestowych na specjalnych składowiskach. Koszty tych działań są refinansowane przez państwo poprzez wojewódzkie oddziały Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW). Jednostki samorządu terytorialnego przystępują do programu po ogłoszeniu naboru przez NFOŚiGW. Po pozyskaniu środków od NFOŚiGW, gmina zawiera umowę z firmą, która będzie odpowiedzialna za zbieranie, transport oraz utylizację eternitu z terenu nieruchomości. Terminy zbierania eternitu publikuje Biuletyn Informacji Publicznej oraz na właściwy urząd.
Właściciele nieruchomości, zarówno rolnicy, jak i osoby nieprowadzące gospodarstwa rolnego, mogą brać udział w akcji usuwania azbestu. Niektóre gminy mogą także dopuszczać odbiór eternitu od firm. Jeśli chodzi o termin składania wniosków o odbiór azbestu, zaleca się monitorowanie ogłoszeń w Biuletynie Informacji Publicznej oraz na tablicach ogłoszeń w urzędach gminnych.
Wymiana dachu z dofinansowaniem a ulga termomodernizacyjna
W ramach ulgi termomodernizacyjnej możliwe jest uwzględnienie jako kosztów kwalifikowanych wymiany pokrycia dachowego z eternitu na nowe. Koszty te obejmują ułożenie nowego dachu wraz z materiałami. Należy pamiętać, że celem termomodernizacji, która kwalifikuje się do ulgi w podatku dochodowym, jest zmniejszenie zużycia energii przez budynek. Chodzi tu o ograniczenie kosztów związanych z ogrzewaniem. W związku z tym konieczne jest zadbanie o odpowiednie ocieplenie wymienianego dachu.
Zgodnie z przepisami dotyczącymi ulgi termomodernizacyjnej, obowiązuje rozporządzenie ministra inwestycji i rozwoju z dnia 21 grudnia 2018 roku. Określa ono wykaz rodzajów materiałów budowlanych, urządzeń oraz usług związanych z realizacją przedsięwzięć termomodernizacyjnych. Tylko te pozycje wymienione w wykazie są brane pod uwagę przez urzędy podatkowe. Zdarza się, że lokalne urzędy skarbowe nie uznają wymiany dachu z eternitu za kwalifikującą się do ulgi termomodernizacyjnej. Niemniej jednak, istnieje wiele pozytywnych interpretacji Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej w tej sprawie. Jedną z najnowszych została wydana 6 grudnia 2022 roku, pod sygnaturą 0112-KDIL2-1.4011.845.2022.2.MKA.
Czyste Powietrze, a dofinansowanie do wymiany dachu
W ramach programu Czyste Powietrze nie przewidziano dofinansowania na wykonanie nowego pokrycia dachowego. Kosztem kwalifikowanym może być zakup materiałów termoizolacyjnych oraz instalacja ocieplenia dachu wraz z wykończeniem ocieplonej przegrody, na przykład poprzez zastosowanie zabudowy z płyt gipsowo-kartonowych.